İlk Yardım Nedir?
Herhangi bir kaza veya hayatı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsızuygulamalardır.
Acil Durumda Aranacak Telefon Numaraları
110 - İtfaiye
112 - Acil yardım (Ambulans)
154 - Trafik
155 - Polis İmdat
156 - Jandarma
Bildirme
Olay veya kaza, mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde, iletişim araçları veya kaza yerinde bulunan diğer kişiler aracılığıyla gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir.
112 Aranmasında Gerekli Bilgiler
1. Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin aramasısağlanmalıdır.
2. 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmelidir.
3. Kesin yer ve adres bilgileri verilirken olayın olduğu yere yakın bir caddenin ya da çok bilinen bir yerin adı verilmelidir.
4. Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmelidir.
5. Hastanın/yaralının adı ve olayın tanımı yapılmalıdır.
6. Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir.
7. Eğer herhangi bir ilk yardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmelidir.
8. 112 hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefon kapatılmamalıdır.
Yaralının Değerlendirilmesinin Amaçları Nelerdir?
• Yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek,
• İlk yardım önceliklerini belirlemek,
• Yapılacak ilk yardım yöntemini belirlemek,
Güvenli bir müdahale sağlamak.
İlk Yardımcının Müdahale ile İlgili Yapması Gerekenler Nelerdir?
• Yaralıların durumunu değerlendirmek ve öncelikli müdahale edilecekleri belirlemek,
• Yaralının korku ve endişelerini gidermek,
• Yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek,
• Yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile gerekli müdahalelerde bulunmak,• Kırıklara yerinde müdahale etmek,
• Yaralıyı sıcak tutmak,
• Yaralının yarasını görmesine izin vermemek,
• Yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapmak,
• Yaralının en uygun yöntemlerle, en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112). (Ancak, ağır yaralı bir kişi, hayati tehlikesi olmadığı sürece asla yerinden hareket ettirilmemelidir!)
Olay Yerini Değerlendirmenin Amacı Nedir?
• Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,
• Olay yerindeki yaralı sayısını ve türlerini belirlemek,
• Olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleleri planlamaktır.
Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşler Nelerdir?
• Kazaya uğrayan araç, mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır.
• Olay yeri, yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir. Kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır.
• Olay yerinde yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
• Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.
• Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
• Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.
• Hasta/yaralı, yerinden oynatılmamalıdır.
• Hasta/yaralı hızla, yaşam bulguları (ABC) yönünden değerlendirilmelidir.
• Hasta/yaralı, kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.
• Hasta/yaralı, sıcak tutulmalıdır.
• Hastanın/yaralının bilinci kapalı ise ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
• Tıbbi yardım istenmelidir (112).
• Hastanın/yaralının endişeleri giderilmeli, nazik ve hoşgörülü olunmalıdır.
• Hastanın/yaralının paniğe kapılmasını engellemek için yarasını görmesine izin verilmemelidir.
• Hasta/yaralı ve olay hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir.
• Yardım ekibi gelene kadar olay yerinde kalınmalıdır.
İlk Yardımda İnsan Vücudunu Tanımanın Önemi
İlk yardım, sağlıkla ilgili bazı uygulamaları içerir. Bu uygulamaları, başarılı bir şekilde uygulayabilmek için ilk yardımcının insan vücudunun yapısı ve işleyişi hakkında temel kavramları, organların yerini, organların ve sistemlerin görevlerini bilmesi gerekir.
Vücudu Oluşturan Yapılar
Vücudun esas yapı taşı hücredir. Benzer hücreler birleşerek dokuları, benzer dokular birleşerekorganları, organlar birleşerek sistemleri oluşturur.
Hücre: İnsan vücudunun en temel birimidir. Görev aldığı dokuya göre yapısı biçimlenir. Çoğalma, genetik yapıyı oluşturma, besin alışverişi gibi görevleri vardır.
Doku: Hücrelerden oluşur. İşlevlerine göre dokular;
• Epitel Doku: Deri, mukoza ve salgı bezlerini oluşturur. En önemli görevi vücudu dış etkenlerden korumaktır.
• Bağ Doku: Kemik, kıkırdak, tendon ve damarları oluşturan dokulardır. Vücutta destek oluşturur.
• Kas Doku: Çizgili ve düz kaslar olarak ikiye ayrılır. Hareket ve desteği sağlayan çizgili kaslardır. Düz kaslar iç organlarda bulunur.
• Sinir Doku: Sinir hücresi ve liflerinden oluşur. Duyu ve ağrıyı iletir. Beyinden alınan emirleri vücuda iletir.
Organ: Ortak işlevleri olan dokular birleşerek organları oluşturur. Kalp,böbrek, beyin vb.
Sistem: Vücutta bir işleyişi yerine getirmek için bir araya gelen organlar topluluğudur.
Vücut Sistemlerinin İşleyiş Özellikleri
HAREKET SİSTEMİ: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve iç organlara koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur;
• Kemikler,
• Eklemler,
• Bağlar,
• Kaslar.
Temel Yaşam Desteği
Solunum ve Kalp Durması Nedir?
Solunum Durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun, yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.
Kalp Durması: Bilinci kapalı kişide, büyük atardamarlardan nabız alınamaması durumudur. Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur. Kişide solunumun olmaması, bilincin kapalı olması, hiç hareket etmemesi ve uyaranlara cevap vermemesi kalp durmasının belirtisidir.
Hasta Ve Yaralı Taşıma Teknikleri
Yaralı Taşınmasında Genel Kurallar Nelerdir?
• Yaralı taşınmasında ilk yardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır,
• Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için aşağıdaki kurallara uygun davranmalıdır.
- Yaralıya yakın mesafede çalışılmalıdır.
- Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalıdır.
- Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmelidir (omurilik yaralanmaları riskini azaltır).
Kanama Ve Şokta İlk Yardım
Kanama Nedir?
Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır:
• Kanamanın hızına,
• Vücutta kanın aktığı bölgeye,
• Kanama miktarına,
• Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.
Yaralanmalarda Ve Göze, Kulağa, Buruna Yabancı Cisim Kaçmalarında İlk Yardım
Yara Nedir?
Bir travma sonucu deri ya da mukoza bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.
Kırık-Çıkık Ve Burkulmalarda İlk Yardım
Kırık Nedir?
Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşabilir. Yaşlılık ile birlikte kendiliğinden kırık oluşma riski de artar.
Solunum Yolu Tıkanıklığı Ve Boğulmalarda İlk Yardım
Hava Yolu Tıkanıklığı Nedir?
Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma ya da kısmi tıkanma şeklinde olabilir.
Bilinç Bozukluklarında Kan Şekeri Düşmesinde Ve Göğüs Ağrısında Hastaya/Yaralıya Yaklaşım
Bilinç Bozukluğu/Bilinç Kaybı Nedir?
• Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden başlayarak (bilinç bozukluğu) hiçbir uyarıya cevap vermeme hâline kadar giden (bilinç kaybı) bilincin kısmen ya da tamamen kaybolması hâlidir.
• Bayılma (Senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşur.
• Koma: Yutkunma ve öksürük gibi reflekslerin ve dışarıdan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması ya da yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır.
Yanık, Donma Ve Sıcak Çarpmasında İlk Yardım
Yanık Nedir?
Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır. Yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi ya da radyasyon nedeni ile de oluşabilir.
Zehirlenmeler, Böcek Sokması Ve Hayvan Isırmalarında İlk Yardım
Zehirlenme Nedir?
Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.